Μια γεύση από το νέο Ημερολόγιο 2012 του Συλλόγου Φίλων Κέας.
Σταμνί σε παλιά καθοικία της Τζιάς
Το ημερολόγιο του Συλλόγου μας για το 2012 που επιμελήθηκε ο Γιώργος Σπέης, έχει θέμα την αγγειοπλαστική που ήταν μια πανάρχαια τέχνη στην αγροτική κοινωνία.
Τα περισσότερα σκεύη του σπιτιού για τη παρασκευή και αποθήκευση τροφών ήταν πήλινα αλλά και διάφορα άλλα σκεύη για αγροτικές χρήσεις ήταν και αυτά πήλινα. Ειδικά στα πιο φτωχά μέρη η χρήση των πήλινων, άρα και φτηνών σκευών, ήταν πάρα πολύ μεγάλη. Πιο διακοσμημένα και εντυπωσιακά, άρα ακριβά, σκεύη χρησιμοποιούνται για διακόσμηση του σπιτιού.
Έτσι η ανάγκη για συνεχή προμήθεια της κοινωνίας σε διάφορα πήλινα σκεύη έκανε τον αγγειοπλάστη έναν από τους βασικούς τεχνίτες. Η τοπική παράδοση, πάντα συντηρητική, απαιτούσε συγκεκριμένους τύπους αγγείων που είχαν ονόματα που διέφεραν από τόπο σε τόπο. Παράλληλα οι περιφερόμενοι τεχνίτες αλλά και οι έμποροι γυρολόγοι προσπαθούσαν να ακολουθήσουν αυτή την επιθυμία της πελατείας και να προσαρμοστούν σε αυτήν. Έτσι βλέπουμε μια πολύ μεγάλη ποικιλία αγγείων και ακόμα μεγαλύτερη ποικιλία ονομάτων για ακριβώς το ίδιο σκεύος, ακόμα και σε γειτονικά μέρη.
Δυστυχώς σήμερα γνωρίζουμε πάρα πολλά για την αγγειοπλαστική στην παλιότερη και αρχαία Ελλάδα, ακόμα και αυτά της νεολιθικής εποχής, αλλά ελάχιστα ή τίποτα για τα τελευταία 200 χρόνια, ειδικά για τους τεχνίτες, τις τεχνικές και τα σκεύη εκείνα που ήταν της καθημερινής χρήσης. Γνωστά είναι εκείνα τα αντικείμενα που ήταν ιδιαίτερα στολισμένα και διατηρήθηκαν σε σπίτια σαν διακοσμητικά αντικείμενα. Προσπάθειες έχουν γίνει με τη συγκέντρωση αντικειμένων σε τοπικά μικρά λαογραφικά μουσεία όπου υπάρχουν κάποια πήλινα σκεύη καθημερινής χρήσης. Χρειάζεται όμως πολύ μελέτη και μάλιστα συγκριτική για να φθάσουμε σε γνώση αυτής της τέχνης σε όλες της τις πτυχές.
Στο Αιγαίο υπάρχει ένας σημαντικός σταθμός/ επανάσταση, χωρίς να γνωρίζουμε που οφείλεται, μετά το 1840. Αυτό γίνεται στη Σίφνο όπου τελειοποιείται η κατασκευή ανθεκτικού τσουκαλιού. Αυτό μέσα στα επόμενα 30-50 χρόνια κάνει τους Σιφνιούς εμπόρους πήλινων αλλά και τους τεχνίτες να ξαπλωθούν παντού και να εγκατασταθούν τοπικά. Αυτό θα έχει πολύ μεγάλη επίδραση στη τοπική αγγειοπλαστική. Πόσο την επηρεάζει πέραν της κατασκευής τσουκαλιών ακόμα δεν είναι γνωστό. Όπως γνωστό δεν είναι τι ακριβώς γινόταν πριν στα διάφορα μέρη. Η επίδρασή τους όμως αυτή ήταν τόσο μεγάλη ώστε σε πολλά μέρη οι αγγειοπλάστες να ονομάζονται «σιφνιοί» ακόμα και αν δεν είχαν καταγωγή από τη Σίφνο. Επίσης γνωρίζουμε ότι τα τοπικά ονόματα πρέπει να διατηρήθηκαν ακόμα και διάφοροι τύποι αγγείων παρ’ όλη αυτή την επίδραση. Σίγουρα χρειάζεται πολλή έρευνα ακόμα για να βγουν σωστά συμπεράσματα.
Στα κείμενα η χρήση Σιφνιός με κεφαλαίο αναφέρεται σε άτομα με καταγωγή από τη Σίφνο και με μικρό τον επαγγελματία αγγειοπλάστη, όπως ακριβώς τον ανέφεραν οι ντόπιοι.
Από το Πρόλογο του Ημερολογίου 2012. Περισσότερα με κλικ εδώ: ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2012
Να σημειωθεί οτι ο ΣΦΚ θερμά ευχαριστεί όσους δούλεψαν για την δημιουργία του ημερολογίου και ειδικότερα αυτούς που ευγενικά διέθεσαν φωτογραφίες και άλλο υλικό:
Κυριάκος Παούρης, Κωνσταντίνα Γρέκα, Γιάννης Αλεξίου, Γιάννης και Μαρία Μουζάκη, Σταμάτης Βρετός, Γεωργία και Στέλιος Κορασίδης, Σοφία Πιτυχούτη, Κλεοπάτρα και Κώστας Πατινιώτης, Σταύρος Κορασίδης, Νίκος Σαϊτης, Γιάννης Ευγενικός, Στέλιος Πολίτης, Μαρία Χιονάτου, Γιάννης και Μαρία Γρέκα και ο Νίκος Δαλαρέτος. 🙂
Σύλλογος Φίλων Κέας 